Σύντομη ιστορική αναδρομή στον Ελληνισμό του Ευξείνου Πόντου
Γράφει η καθηγήτρια Ευφροσύνη Λιάγκουρα
Οι Έλληνες πρωτοεμφανίστηκαν στον Εύξεινο Πόντο (ή Μαύρη Θάλασσα, όπως λέγεται επίσης),χιλιάδες χρόνια πριν, με συνεχείς αποικήσεις, από τον ευρύτερο ελληνικό χώρο.
Η θάλασσα αυτή καλούνταν Άξενος Πόντος, δηλαδή αφιλόξενος, για τις τρικυμίες, τις ομίχλες και τους ισχυρούς ανέμους που επικρατούσαν εκεί. Οι Έλληνες γρήγορα την ονόμασαν Εύξεινο Πόντο, δηλαδή φιλόξενο, για να την εξευμενίσουν.
Πανέλληνες οι Πόντιοι, ίδρυσαν πολλές αποικίες, εργάστηκαν σκληρά και ανέπτυξαν πλούσια οικονομική δραστηριότητα, κατέχοντας θέσεις σε όλους τους κλάδους της επαγγελματικής και πνευματικής ζωής.
Οι πιο σπουδαίες από τις πόλεις που ίδρυσαν ήταν : η Σινώπη, όπου γεννήθηκε ο φιλόσοφος Διογένης ο κυνικός (413-323 π.Χ), ο οποίος κοιμότανε σε ένα πιθάρι γιατί πίστευε στη φυσική ζωή. Άλλη σπουδαία πόλη ήταν η Αμάσεια, πατρίδα του πατέρα της Γεωγραφίας Στράβωνα (63 π.Χ- 23 μ.Χ),του οποίου τα βιβλία δεν ήταν μόνο γεωγραφικά· ήταν και ιστορικά, αφού περιείχαν και λεπτομέρειες από την ιστορία των λαών στις περιοχές που περιόδευε. Σπουδαίες πόλεις ήταν και η Αμισός (Σαμσούντα), τα Κωτύωρα, η Κερασούντα, η Ηράκλεια, η Αργυρούπολη, η Σάντα κ.α, αλλά η πιο σημαντική απ' όλες ήταν η Τραπεζούντα, τόπος καταγωγής της οικογένειας του ποιητή Κωνσταντίνου Καβάφη (1868-1933). Η Τραπεζούντα ήταν πατρίδα και του γνωστού συγγραφέα Δημήτρη Ψαθά (1907-1979).
Από την περιοχή του Πόντου κατάγονταν και οι αδελφοί Αλέξανδρος Υψηλάντης (1792-1828) και Δημήτριος Υψηλάντης (1793-1832), γνωστοί ήρωες και οι δύο στην επανάσταση του 1821.Το όνομά τους Υψηλάντης, σίγουρα προέρχεται από το όνομα του χωριού καταγωγής τους (Υψηλή), ένα από τα 54 χωριά στην περιοχή του ποταμού Όφη, ανατολικά της Τραπεζούντας.
Σ' όλες αυτές τις περιοχές του Πόντου, διατηρήθηκε το αρχαία ελληνικό πνεύμα, η γλώσσα, τα ήθη και έθιμα, που μεταδίδονταν στα Ελληνόπουλα μέσα από τα Σχολεία.
Αξίζει να αναφέρω εδώ το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας, που έπαιξε σπουδαίο ρόλο στην πρόοδο και τη μόρφωση των Ποντίων.
Οι απόφοιτοι του Φροντιστηρίου εκείνου, γίνονταν δεκτοί στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, χωρίς εξετάσεις.
Αξιοσημείωτο επίσης είναι, ότι από το βουνό Θήχης της Ματσούκας (επαρχία της Τραπεζούντας), όταν βρέθηκαν εκεί οι μύριοι του Ξενοφώντα (400 π.Χ) και αντίκρυσαν τον Εύξεινο Πόντο φώναξαν "θάλαττα!", "θάλαττα". Έμειναν στην περιοχή της Τραπεζούντας επί 30 μέρες, φιλοξενήθηκαν από τους Έλληνες του Πόντου, με τους οποίους χόρεψαν τον πυρρίχιο χορό, περιγραφή του οποίου κάνει ο Ξενοφών στο βιβλίο του, Κύρου Ανάβασις.
Ακόμη, στη Ματσούκα, σου μέλαν (όρος), δηλαδή στο σκούρο βουνό, είναι κτισμένο το γνωστό μοναστήρι της Παναγίας γι' αυτό και η επωνυμία "Παναγία σου μέλαν" (όρος),από το επίθετο μέλας-μέλαινα-μέλαν, που σημαίνει μαύρος- σκούρος και όχι Παναγία Σουμελά, όπως καθιερώθηκε κατά λάθος. Στον Πόντο, όλοι προφέρουν σουμέλαν όχι σουμελά. Το μοναστήρι αυτό που ξεχώριζε από τα άλλα μοναστήρια του Πόντου, καταστράφηκε από τους Τούρκους, κατά τη Μικρασιατική καταστροφή, όμως επανιδρύθηκε στους πρόποδες του Βερμίου (Βέροια) το 1953,από Έλληνες του Πόντου. Εκεί φυλάσσεται και η εικόνα της Θεοτόκου, που μεταφέρθηκε το 1930 από το μοναστήρι της Τραπεζούντας ( όπου το είχαν κρύψει οι Έλληνες) και αποτελεί ιερό σύμβολο της αλησμόνητης Πατρίδας.
Στον Πόντο ζούσαν κι άλλοι λαοί: Αρμένιοι, Κούρδοι, Πέρσες, Άραβες, Μωαμεθανοί, με συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων, που ξεχώριζαν για τη μεγάλη τους πρόοδο στο εμπόριο, στα γράμματα και το υψηλό επίπεδο ζωής.
Δυστυχώς όμως, ύστερα από τόσους αιώνες δημιουργικής παρουσίας στο χώρο αυτό, οι Έλληνες του Πόντου έζησαν τις πιο τραγικές συνέπειες- με τη Μικρασιατική καταστροφή από τους Τούρκους- με λεηλασίες, σφαγές, αρπαγές περιουσιών, βιασμούς γυναικών (ακόμα και μικρών κοριτσιών) και διωγμούς με κάθε είδους βαρβαρότητες. Μεγάλο μέρος του ελληνικού πληθυσμού, εξοντώνονταν και στα τάγματα εργασίας (τάγματα θανάτου, πιο σωστά), από πείνα, κούραση, κρύο και το μαστίγιο των άγριων Τούρκων που τους επόπτευαν. Τα δεινοπαθήματα των Ελλήνων έγιναν ακόμα χειρότερα στην περίοδο 1919-1922 με τη γενική επικράτηση του Κεμάλ Ατατούρκ (= πατέρα των Τούρκων), ο οποίος εκμεταλλευόμενος την προδοτική στροφή των συμμάχων απέναντι στην Ελλάδα και τη διπλωματική της απομόνωση ( ενώ ο ίδιος δεχόταν ενισχύσεις απ' όλους) εξαπέλυσε άγρια επίθεση κατά των Ελλήνων. Ο αριθμός των Ελλήνων που αφανίστηκε, έφτασε τις 400.000.Θα ήταν πολύ μεγαλύτερος, αν πολλοί Έλληνες τότε, δεν κατέφευγαν σε ορεινές, απλησίαστες περιοχές, όχι μόνο για να σωθούνε αλλά και για να προβάλουν ένοπλη αντίσταση στις θηριωδίες των εχθρών τους. Κάποιοι ασπάζονταν τον Μωαμεθανισμό- ενώ στα κρυφά παρέμεναν χριστιανοί- για να μη φύγουν από την πατρίδα τους, από τα σπίτια τους και για να αποφύγουν τις αγριότητες των Τούρκων.
Τελικά στις 24-7-1923 με την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης (το αίσχος εκείνο) ορίστηκε ο ποταμός Έβρος ως σύνορο μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, στην οποία παραχωρήθηκαν και τα νησιά μας Ίμβρος και Τένεδος και αποφασίστηκε η ανταλλαγή των πληθυσμών. Οι Τούρκοι, όταν φεύγανε από την Ελλάδα, έπαιρναν όλα τους τα υπάρχοντα χωρίς να τους εμποδίζει κανείς, ενώ οι Έλληνες εγκατέλειπαν, με δάκρυα και πόνο, τα σπίτια τους και την περιουσία τους- οι Τούρκοι δεν τους άφηναν να πάρουν τίποτα εκτός από ρούχα- και μπαίνανε στο δρόμο της επιστροφής στη μητέρα Ελλάδα-. Έτσι ο ακριτικός Ελληνισμός του Πόντου όπως και της Μ.Ασίας και της Ανατολικής Θράκης εκριζώθηκε από την ιστορική του μήτρα, όπου ζούσε επί χιλιάδες χρόνια.
Όλα αυτά με την απόλυτη σιωπή και αδιαφορία των ισχυρών συμμάχων αφού ήταν όλοι τους (για τα δικά τους συμφέροντα) πίσω από τον αιμοδιψή Κεμάλ, που σκόρπιζε παντού τον θάνατο.
Πολλοί Έλληνες κατέφυγαν στη Ν. Ρωσία, Αυστραλία, Αμερική, Ευρώπη, όπου με ευθύνη και σκληρή δουλειά, γρήγορα ξεχώρισαν σε πολλούς τομείς. Στην Ελλάδα, όπου γίνανε δεκτοί με κατανόηση και αγάπη, ζουν τουλάχιστον 1.500.000 Πόντιοι, κυρίως στη Μακεδονία και τη Δυτική Θράκη και μαζί με τους υπόλοιπους Μικρασιάτες πρόσφυγες, βοήθησαν την εξαντλημένη από τους πολέμους (Βαλκανικούς και Α' Παγκόσμιο)Πατρίδα να ορθοποδήσει.
Οι Πόντιοι, αφού εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα, δεν ξέκοψαν από τα ήθη και έθιμά τους, τους χορούς, τα τραγούδια και το παραδοσιακό τους θέατρο. Η ποντιακή διάλεκτος μάλιστα, λόγω της μεγάλης απόστασης του Πόντου από την Ελλάδα, δεν έπαθε αλλοιώσεις όπως η γλώσσα του υπόλοιπου Ελληνικού Κόσμου, με την πάροδο των χρόνων. Είναι η μόνη ελληνική διάλεκτος που διατηρεί ακόμη αρχαίους τύπους και λέξεις, όπως την προφορά του Η ως Ε π.χ λένε ο εργάτες (αντί εργάτης), τερώ αντί τηρώ, ανοεσία αντί ανοησία κ.λ.π. Λένε Σχολείον, όχι Σχολείο· παιδίον, όχι παιδί· παιδία, όχι παιδιά· γέρων, γραία αντί γέρος,γριά.Ακόμη, διατηρούν τις αρχαίες προσφωνήσεις των νηπίων μάμμα, πάππα, αντί μαμά, μπαμπά. Με τα τραγούδια τους εκφράζουν τον πόνο και τη νοσταλγία τους για τις χαμένες Πατρίδες. Επίσης, οι χοροί τους έχουν τις ρίζες τους στην αρχαία Ελλάδα, με αντιπροσωπευτικότερο τον πυρρίχιο (αρχαίο πολεμικό, ένοπλο χορό) που χορεύεται σε κάθε ποντιακή εκδήλωση και αρέσει πολύ σε όλους, όχι μόνο στους Ποντίους. Οι ποντιακοί χοροί συνοδεύονται από το βασικό όργανο των Ποντίων, την ποντιακή λύρα.
Θα κλείσω με μερικές παρατηρήσεις:
1) Οι μεγάλες δυνάμεις, οι διεθνείς οργανισμοί για τα ανθρώπινα δικαιώματα, γνώριζαν πολύ καλά, ότι στόχος των Κεμαλικών ήταν η απόλυτη τουρκοποίηση της Μικράς Ασίας και των παραλίων της, με τις γνωστές κτηνωδίες. Σιωπούν όμως, με την ένοχη αδιαφορία τους και δεν παρεμβαίνουν για την αναγνώριση της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου.
2) Στα αρχεία πολλών κρατών- και στα ελληνικά- υπάρχουν εκθέσεις γαλλικών, αγγλικών (και όχι μόνο) μυστικών υπηρεσιών, που εκθέτουν τις Κεμαλικές βαρβαρότητες. Υπάρχουν έγγραφα ξένων πρεσβευτών ή προξένων, για την άγρια γενοκτονία των Ποντίων· υπάρχουν αναφορές αυτοπτών μαρτύρων, ακόμα και εντίμων Τούρκων, όπως η επίσημη καταγγελία του Τούρκου Δζεμάλ Μουζχέτ, που ήταν αποδέκτης όλων των επισήμων αναφορών στα θέματα των ελληνοτουρκικών σχέσεων, όπου καταγγέλλει τις θηριωδίες του Κεμαλικού καθεστώτος.
3) Η εκάστοτε ελληνική Κυβέρνηση πότε θα ενδιαφερθεί για να προωθήσει το εθνικό αυτό θέμα; είναι ζήτημα και εθνικής αξιοπρέπειας.
4) Τέλος, οι Τούρκοι πρέπει κάποτε να ζητήσουν συγνώμη από τους Έλληνες, για τις απάνθρωπες πράξεις των προγόνων τους και να αναγνωρίσουν τη γενοκτονία των Ελλήνων εκείνων. Ίσως τότε, να δημιουργηθεί μια φιλία ανάμεσά μας και να ζήσουμε στο εξής σαν καλοί γείτονες. Γιατί, μια αληθινή φιλία ανάμεσα σε δύο λαούς χρειάζεται μεταμέλεια και συγνώμη για ό,τι έκανε ο ένας λαός εις βάρος του άλλου.
http://www.oraiokastro.net/#!-/cgt9
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου