Το παλιό Αεροδρόμιο του Ωραιοκάστρου (Λεμπέτ).

Η οδός Αεροδρομίου αποτελεί έναν από τους βασικούς οδικούς άξονες του Ωραιοκάστρου η οποία το συνδέει με την Συμμαχική οδό και κατ’ επέκταση με την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης. Η ονομασία της οδού δεν είναι τυχαία αφού στην συμβολή των οδών Αεροδρομίου και Συμμαχικής υπήρξε παλαιότερα στρατιωτικό αεροδρόμιο. Πολλές πηγές το αναφέρουν σαν αεροδρόμιο Ευκαρπίας ή Σταυρούπολης γιατί απλά δεν υπήρχε τότε το Ωραιόκαστρο. Αλλά ας πάμε πίσω στον χρόνο να δούμε την ιστορία του αεροδρομίου από την αρχή.

Καλοκαίρι του 1913 τέλος του Α’ Βαλκανικού Πολέμου. Η Θεσσαλονίκη μόλις λίγους μήνες ελεύθερη (26 Οκτωβρίου 1912) και το Ελληνικό κράτος, αναγνωρίζοντας την στρατηγική θέση της περιοχής, την ορίζει ως έδρα του Λόχου της Αεροπορίας, ο οποίος υπαγόταν στο Υπουργείο Στρατιωτικών. Διοικητής ορίζεται ο Λοχαγός Δημήτριος Καμπέρος. Ο Καμπέρος ήταν ριψοκίνδυνος και παράτολμος πιλότος. Εξαιτίας του βγήκε η έκφραση για γυναίκα που έχει ανάλογη συμπεριφορά ‘’τρελοκαμπέρω’’. Αργότερα με την επικράτηση του κινήματος τους Βενιζέλου, ο Καμπέρος έφυγε από την Θεσσαλονίκη καθώς ήταν βασιλικός για να καταλήξει στην Αθήνα Διοικητής στην Σχολή Ικάρων.

Στο Αεροδρόμιο είχε την έδρα της η 3^η Μοίρα Παρατηρήσεως. Αποστολή τους, να εκτελούν αναγνωριστικές πτήσεις στην ευρύτερη περιοχή. Τον Οκτώβριο του 1915 ο ‘’Λόχος’’ μετονομάστηκε σε Αεροπορική Υπηρεσία Στρατού (ΑΥΣ). Η αρχική ουδετερότητα της Ελλάδας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο σε συνδυασμό με την πολιτική κρίση που ακολούθησε, έφερε την επέμβαση των Δυνάμεων της Αντάντ στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα την σύμπτυξη της ΑΥΣ στο Αμύνταιο Φλώρινας και κατόπιν στη Ν. Ελλάδα. Οι Γάλλοι είχαν αναπτύξει σημαντική δραστηριότητα στην περιοχή της Θεσσαλονίκης οργανώνοντας 8 αεροδρόμια και ένα προωθημένο εργοστάσιο βάσης. Στις εγκαταστάσεις του αεροδρομίου Σέδες άρχισε κάτω από Γαλλική διοίκηση η εκπαίδευση των πρώτων αεροπόρων και τεχνικών την 4^η Σεπτεμβρίου του 1917.

Πολλές και σημαντικές αποστολές εκτελέστηκαν από το Αεροδρόμιο Ωραιοκάστρου. ‘’Τα αεροπλάνα ετοιμαζόντουσαν από το πρωί για να είναι έτοιμα να πετάξουν το απόγευμα’’, μας αναφέρει χαρακτηριστικά ο πρ. πρόεδρος της Κοινότητας Ωραιοκάστρου κος Αδάμ Τσακαλίδης. Μαρτυρίες παλαιοτέρων κατοίκων αναφέρουν συχνές αποπροσγειώσεις αεροσκαφών μέχρι και το 1940.

Στην ιστορία έμεινε η αποστολή του ανθυπολοχαγού Εμμανουήλ Αργυρόπουλου που μαζί με τον Κωνσταντίνο Μάνο, στις 4 Απριλίου του 1913, κατά την διάρκεια αναγνωριστικής πτήσης κατέπεσαν και συνετρίβησαν κοντά στα Λουτρά Λαγκαδά, στο Περιβολάκι. Το αεροπλάνο τους ένα Bleriot XI με κινητήρα 50 ίππων, τουρκικό λάφυρο. Ο Αργυρόπουλος ήταν ο πρώτος Έλληνας που πέταξε με Ελληνικό αεροπλάνο στον ουρανό της πατρίδας μας. Ο Κωνσταντίνος Μάνος, γόνος ιστορικής οικογένειας, ήταν ένας από τους κυριότερους οργανωτές των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα το 1896 και συνέθεσε τον ύμνο του Πανελληνίου Γυμναστικού Συλλόγου που μελοποίησε ο Σαμαράς. Η μνήμη τους τιμήθηκε 100 χρόνια αργότερα με επιμνημόσυνο δέηση στον Λαγκαδά.

Τα πρώτα αεροπλάνα που στελέχωσαν το αεροδρόμιο ήταν τύπου Henry Farman III, αναγνωριστικά, γαλλικής κατασκευής, 60 ίππων, τα οποία επιχειρούσαν μέχρι το 1917 όπου και αντικαταστάθηκαν λόγω ανεπάρκειας στις πολεμικές αποστολές, από τα Maurice Farman M.F.7 και HenryFarman HF. 20. Αργότερα προστέθηκαν τα Henschel Hs-126 γερμανικής κατασκευής.

Η επιχειρησιακή λειτουργία του αεροδρομίου τέλειωσε με τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, το 1940. Οι τελευταίες αποστολές από το αεροδρόμιο Ωραιοκάστρου ήταν στο Ιταλικό μέτωπο. Μετά το 1944 ενισχύεται σημαντικά το Αεροδρόμιο του Σέδες με την 335 Μοίρα Ελληνικής Αεροπορίας (ΜΕΒΑ) και την 336 ΜΕΒΑ. Η αποχώρηση των Γερμανών βρήκε τους Έλληνες διχασμένους πολιτικά. Οι δύο παραπάνω μοίρες επιχειρούσαν εναντίον του Δημοκρατικού Στρατού της Ελλάδας.

Σύμφωνα με την ιστορία του Δήμου Ωραιοκάστρου που είναι αναρτημένη στην ιστοσελίδα του Δήμου, η έκταση του αεροδρομίου έγινε βοσκότοπος. Το 1957-58, με απόφαση του τότε Υπουργού Γεωργίας και με πρόεδρο της Κοινότητας Ωραιοκάστρου τον Δ. Κασιμίδη μοιράστηκε, έγινε αγροτεμάχια τα οποία μοιράστηκαν στους νέους κατοίκους της περιοχής.

Υπάρχουν κάποια πάρκα και Δημοτικοί χώροι στο Ωραιόκαστρο που ακόμα αναφέρονται από παλαιούς κατοίκους σαν πάρκα της Αεροπορίας. Αυτοί οι χώροι άνηκαν στην Κοινότητα Ωραιοκάστρου και τους είχαν παραχωρήσει στην Αεροπορία για να χτιστούν καταλύματα που θα εξυπηρετούσαν το προσωπικό του αεροδρομίου. Δεν χρησιμοποιήθηκαν ποτέ από την Αεροπορία και επανήλθαν στην κυριότητα της Κοινότητας.

Ο πρώην Πρόεδρος της Κοινότητας Ωραιοκάστρου Αδάμ Τσακαλίδης μας αφηγείται: ‘’Τα όρια του πρόχειρου Στρατιωτικού Αεροδρομίου Ωραιοκάστρου ήταν ανατολικά η οδός Αεροδρομίου που ξεκινάει το χωριό Ωραιόκαστρο, αλλά το Αεροδρόμιο άρχιζε από το ύψος του φυτωρείου Δαμιανίδη Απόστολου και έφθανε μέχρι το Συμμαχικό Δρόμο, συνεπώς νότιο όριο ήταν ο Συμμαχικός δρόμος.(Τα δυτικά όρια δεν δύναμαι να προσδιορίσω γραπτώς, αλλά να τα δείξουμε, επί τόπου επί του εδάφους). Τα βόρεια όρια που ξεκινάνε από το ύψος του φυτωρείου Δαμιανίδη, να τα δείξουμε επί τόπου επίσης. Το πρόχειρο Στρατιωτικό Αεροδρόμιο Ωραιοκάστρου εκάλυψεν επιχειρησιακές ανάγκες της Αεροπορίας του πολέμου του 1940 στην Αλβανία με τους Ιταλούς κυρίως. Με την επίθεση της Γερμανίας , από τα Ελληνοβουλγαρικά σύνορα στις 6 Απριλίου 1941 εναντίον της Ελλάδος τα λίγα υπάρχοντα στο Αεροδρόμιο Ωραιοκάστρου αεροπλάνα μεταφέρθησαν σε άλλο Αεροδρόμιο ληξάσης της λειτουργίας του, μετατραπέντος έκτοτε σε βοσκότοπο. Μετά την λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και επί προέδρου κοινότητος του Δημητρίου Κασιμίδη, μέσα στα έτη 1950-58 η Κοινότητα Ωραιοκάστρου με την συναίνεση του Υπουργείου Αεροπορίας προχώρησε την διανομή του, σε ακτήμονες ασκούντες κατ’ επάγγελμα την γεωργία, Αγρότες του Ωραιοκάστρου’’.

Σήμερα στην περιοχή, στην νότια πλευρά είναι εγκατεστημένες βιοτεχνίες και αποθήκες, αλλά και πρατήρια βενζίνης και φυτώρια, ενώ στην βόρεια πλευρά αναπτύχθηκαν κατοικίες. Γενικά η περιοχή σήμερα δεν θυμίζει σε τίποτα το παλιό αεροδρόμιο, από το οποίο απέμεινε μόνο η ονομασία της οδού Αεροδρομίου.

Θεοδωρίδης Κώστας

Για το Oraiokastro News

Πηγές:

1) www.haf.gr

2) www.hellenicarmyaviationhistory.blogspot.gr

3) www.oraiokastro.gr

4) www.hellasarmy.gr

5) www.geetha.mil.gr

6) www.mixanitouxronou.gr

7) Πολιτιστική Εταιρεία ‘’ΤΕΤΡΑΚΤΥΣ’’

Ευχαριστούμε για την συμβολή τους στην δημιουργία αυτού του άρθρου.

1)Τον πρώην Πρόεδρο της Κοινότητας Ωραιοκάστρου κο Αδάμ Τσακαλίδη.